Ataki socjotechniczne to działania, które mają na celu manipulację ludźmi w taki sposób, aby skłonić ich do ujawnienia poufnych informacji, wykonania określonych działań lub złamania procedur bezpieczeństwa. Są to jedne z najskuteczniejszych form ataków, ponieważ opierają się nie na technicznych lukach w systemach, ale na ludzkiej psychologii. Poniżej omówię kilka wybranych przykładów ataków socjotechnicznych:
1. Phishing (atak przez e-mail)
Opis: Oszust podszywa się pod zaufaną instytucję (np. bank, firmę kurierską, urząd) i wysyła fałszywego maila z prośbą o kliknięcie w link lub podanie danych.
Przykład:
Pracownik otrzymuje e-mail wyglądający jak wiadomość z banku, informującą o rzekomej próbie logowania. W treści znajduje się link prowadzący do fałszywej strony banku, gdzie użytkownik wpisuje swoje dane logowania. Oszust uzyskuje dostęp do konta.
2. Pretexting (tworzenie fałszywego pretekstu)
Opis: Atakujący tworzy wiarygodny scenariusz (pretekst), by wydobyć informacje lub uzyskać dostęp.
Przykład:
Osoba dzwoni do działu IT i podaje się za nowego pracownika z innego oddziału. Twierdzi, że zapomniała hasła i prosi o jego zresetowanie. Dzięki przekonującemu tonowi i "prawdziwie" brzmiącym informacjom, pracownik IT przekazuje nowe hasło.
3. Vishing (phishing głosowy – przez telefon)
Opis: Przestępca dzwoni do ofiary, udając np. pracownika banku, operatora sieci lub technika IT.
Przykład:
Ofiara otrzymuje telefon od "pracownika banku", który twierdzi, że na koncie wykryto podejrzaną transakcję. Prosi o potwierdzenie tożsamości przez podanie numeru PESEL, hasła jednorazowego SMS czy danych logowania.
4. Baiting (atak z przynętą)
Opis: Ofierze oferuje się coś atrakcyjnego (np. darmowy pendrive, gdżety usb , dostęp do ciekawej treści), aby nakłonić ją do wykonania określonej akcji.
Przykład:
Pracownik firmy znajduje na parkingu firmowym pendrive z logo znanej marki, lampkę z usb itp.. Z ciekawości wkłada go do komputera służbowego, uruchamiając ukryte złośliwe oprogramowanie.
5. Tailgating (atak fizyczny)
Opis: Atakujący próbuje uzyskać fizyczny dostęp do zabezpieczonego miejsca, podążając za pracownikiem, który ma do niego dostęp.
Przykład:
Osoba bez karty dostępu zbliża się do wejścia firmy z kawą w ręku, udaje, że zapomniała identyfikatora i prosi o „podtrzymanie drzwi”. Pracownik z odruchem grzecznościowym wpuszcza ją do środka.
6. Shoulder Surfing (podglądanie danych)
Opis: Polega na obserwowaniu ofiary przy wpisywaniu danych – np. PIN-u, hasła, kodów dostępu.
Przykład:
W zatłoczonym metrze ktoś obserwuje, jak osoba obok wpisuje PIN do aplikacji bankowej lub telefonu.
Podsumowanie:
Ataki socjotechniczne są skuteczne, ponieważ wykorzystują zaufanie, rutynę i brak czujności. Ich skuteczność opiera się na zdolności atakującego do przekonywania i manipulacji. Dlatego tak ważne jest regularne szkolenie pracowników i stosowanie zasady ograniczonego zaufania – nawet wobec pozornie wiarygodnych źródeł.
